چگونه درس خوانده شده را مرور کنیم؟
اکثر دانش‌آموزان زمان زیادی را برای مطالعه صرف می کنند و باز هم سر جلسه امتحان بیشتر مطالب را فراموش می‌کنند و نتیجه این فراموش‌کاری یک نمره ضعیف است، دانش آموز کم کم اعتماد به نفس خود را برای درس خواندن از دست می‌دهد. قبل از ناامید شدن باید با دقت زیادی به دنبال دلایل شکست تحصیلی و نمرات پایین بگردید. توجه نکردن به مرور درسی بعد از مطالعه و تمرین یکی از عوامل اصلی این مشکل می باشد.
هدف از مرور مطالب درسی چیست؟
وقتی دانش‌آموزان یا دانشجویان با وجود مطالعه درس‌ها، نمی‌توانند سر جلسه امتحان همه چیز را کامل و درست به خاطر بیاورند، نشان‌دهنده این است که اطلاعات به‌طور کامل وارد حافظه بلندمدت آنها نشده است. مرور درسی به دانش آموز کمک می‌کند تا با مطالعه یا تمرین در فاصله‌های زمانی مشخص، از این اتفاق جلوگیری شود. شما با کمک مرور کردن درس‌ها اطلاعات را به درستی از حافظه کوتاه مدت به بلندمدت انتقال خواهید داد. بدون برنامه مرور درسی حدود ۷۰ درصد مطالبی که مطالعه کرده‌اید از ذهنتان پاک می‌شود.
بیشتر بخوانید: چرا برای کنکور زیاد می خوانم ولی نتیجه نمی گیرم؟
بخش‌های مختلف حافظه
حافظه هر فرد به سه قسمت کوتاه مدت، بلند مدت و حسی تقسیم‌بندی می‌شود که هر کدام از این سه قسمت وظایف خاصی به عهده دارند. در ادامه وظیفه هر کدام از این سه بخش را شرح می دهیم:
1-حافظه حسی
ماندگاری اطلاعات در حافظه حسی شما حدود ۱ دقیقه است. فرض کنید در حال رد شدن از یک خیابان، نام یک مغازه به چشمتان می‌خورد. از کنار آن مغازه بی‌اعتنا رد می‌شوید و اگر چند دقیقه بعد از شما در مورد نام آن سوال بپرسند، در اکثر مواقع جوابی ندارید و نام آن را فراموش کرده‌اید. دلیل چنین اتفاقاتی حضور حافظه حسی است.
2-حافظه کوتاه مدت
حافظه کوتاه مدت همان‌طور که از نامش مشخص است تا حداکثر ۳ یا ۴ روز توانایی نگهداری اطلاعات و داده‌های مختلف را دارد. می‌توان حافظه کوتاه مدت را به یک فنجان تشبیه کنیم. یک فنجان ظرفیت مشخصی دارد و نمی‌تواند بیشتر از آن ظرفیت چای یا قهوه را در خود نگهدارد، حافظه کوتاه مدت هم نمی‌تواند اطلاعاتی بیشتر از توان در خود نگهداری کند.
3-حافظه بلند مدت
بیشترین مدت زمان ماندگاری اطلاعات در ذهن هر شخص با کمک حافظه بلند مدت انجام می‌شود. ماندگاری اطلاعات در این حافظه بین چند سال تا آخر عمر است. می‌توان ظرفیت این بخش از حافظه را به یک اقیانوس تشبیه کرد که هیچگاه پر و لبریز نمی‌شود.
چه عواملی باعث فراموشی مطالب می‌شود؟
گاهی اوقات رفع عواملی که باعث فراموش کردن می‌شود، به جلوگیری از افت تحصیلی کمک زیادی می‌کند. در کنار انجام این موارد یکی از روش‌های مرور درسی را هم اجرا کنید تا بتوانید به بالاترین سطح از عملکرد تحصیلی خود برسید. عواملی که در فراموشی مطالب درسی تاثیر دارند به شرح زیر است:
مصرف داروهای داروهای تاثیرگذار بر اعصاب و روان
خواب آلودگی و کاهش هوشیاری
اضطراب و استرس، ترس و خشم
انجام ندادن تمرینات مفید برای مغز
کمبود آب، اکسیژن و قند
انباشته کردن اطلاعات
افزایش سن و بیماری
اعتیاد به مواد مخدر
خستگی
فواید مرور مباحث درسی
1-انتقال مطالب به حافظه بلندمدت
وقتی چند بار یک مطلب را مرور می‌کنید، ذهن شما کم کم آن را از حافظه کوتاه مدت به حافظه بلند مدت منتقل می‌کند.
2-درک عمیق مطالب
برای یافتن یک آدرس جدید، بار اول مسیر از چند نفر خواهید پرسید و همه کوچه و خیابان‌ها را به دقت بررسی می کنید. بار دوم فضا برای شما آشناتر است اما از دفعات سوم به بعد مسیر برای شما آشناست. برای درس خواندن هم مغز به همین منوال عمل می کند.
3-افزایش سرعت پردازش ذهنی
وقتی یک مطلب درسی را کامل و عمیق آموخته اید و آن را در حافظه بلندمدت خود ذخیره کرده اید، به محض خواندن سوال می‌توانید آن را از حافظه خود فراخوانی کنید. پس فرآیند پردازش ذهن شما سرعت بیشتری می‌گیرد و این می‌تواند سرعت شما را در تست زدن و جواب دادن به سوالات بیشتر کند.
4-طبقه‌بندی مطالب
هر لحظه حجم زیادی از اطلاعات مختلف وارد ذهن ما می‌شود؛ ما نیاز داریم اطلاعات مهم را در ذهن خود نگه داریم و آنها را طبقه‌بندی کنیم. این طبقه‌بندی مثل قفسه‌های موجود در یک فروشگاه است که باعث می‌شود اجناس در بخش‌های مختلف با نظم قرار بگیرند و پیدا کردن آنها راحت‌تر شود.
انواع مرور درسی
1- مرور از روی جزوه و کتاب درسی
2- مرور از طریق تست زدن
3- مرور با خلاصه‌نویسی‌ها
نکته های لازم برای مرور کردن
برنامه‌ریزی صحیح و نظم داشتن
تمرکز داشتن
انتخاب حجم مناسب برای مطالعه
انتخاب روش مطالعه درست
تسلط بر درس
روش‌های مرور درسی
برای مرور کردن مطالب درسی می‌توانید از روش‌های مختلفی استفاده کنید، البته هر کدام ازاین روش‌های برای افراد مختلفی استفاده می‌شود. بهتر است که قبل از استفاده از این روش ها با یک مشاور تحصیلی مشورت کنید.
1-روش مرور بازخوانی
بازخوانی کردن یا دوباره‌خوانی یک مطلب یک روش متداول است. این مرور می‌تواند شامل تمام مطالب کتاب باشد یا فقط با نگاهی سریع به بخش‌های مهم درس که علامت زده‌اید اجرا شود. اگر هایلایت کردن را به صورت صحیح انجام نداده باشید، استفاده کردن از این روش برای شما کمی سخت خواهد بود. منبع اصلی برای بازخوانی کردن معمولا کتاب درسی، درسنامه یا خلاصه‌نویسی است. این روش باعث بالا رفتن سرعت مطالعه می شود و برای شب‌های امتحان بسیار کاربرد دارد.
2-روش مرور بازیابی
روش بازیابی با حل تست‌های جدید یا تست‌هایی که قبلا علامت‌دار کرده‌اید، قابل اجراست. زمان حل تست باید حواس‌تان باشد که مواردی را که اشتباه حل کرده‌اید یا نتوانسته‌اید جوابی برای آنها پیدا کنید، علامت‌گذاری کنید. بهتر است از رنگ‌های مختلف هایلایتر برای این کار استفاده کنید.
در زمان مرور کردن اول سراغ این تست‌های علامت‌دار بروید و بعد از این که آنها را به طور کامل یاد گرفتید، تست‌های جدید حل کنید.
3-روش مرور تلفیقی بازیابی و بازخوانی
ترکیب دو روشی که توضیح داده شد، می‌تواند دانش‌آموزان و داوطلبان کنکور مفید و کارآمد است. برای استفاده از روش ترکیبی باید خودتان را عضوی از دو گروه زیر بدانید:
اگر تسلط کافی روی درس دارید، اول بازخوانی و سپس بازیابی کنید.
اگر در مورد مبحث درسی هنوز ضعف‌هایی دارید، باید اول بازیابی کنید. یعنی انواع تست‌ها را حل کنید تا به تسلط برسید؛ بعد از آن سراغ بازخوانی بروید.
بهتر است درس‌هایی مثل شیمی و زیست که ترکیبی از مباحث حفظی و محاسباتی هستند با استفاده از روش تلفیقی یا ترکیبی مرور شوند.
4-مرور درس‌های حفظی
بهترین روش برای مرور مطالب درسی کتاب‌هایی مثل دین و زندگی، زیست، ادبیات فارسی و همهم دروس حفظی همان بازخوانی کردن است. اگر این بازخوانی در فاصله‌های زمانی درستی انجام شود، تاثیرات مثبت زیادی به همراه دارد.
5-مرور درس‌های محاسباتی
برای درس‌های محاسباتی نیاز است که تعداد زیادی سوال حل کنید تا روش حل مسئله و نیز روش استفاده از فرمول‌ها را بیاموزید. در واقع بهترین روش مرور مطالب محاسباتی، روش بازیابی است. در برنامه‌ریزی درسی خود حل تست برای این دروس را جدی بگیرید و سعی کنید زمان زیادی به این کار اختصاص دهید.
6-مرور ابینگهاوس
طبق روش ابینگهاوس در اولین قدم تقریبا۲۰ دقیقه اول بعد از خواندن مطلب، همه چیز فراموش می‌شود. به همین دلیل اولین زمان مشخص شده برای مرور درسی، ۲۰ دقیقه بعد از مطالعه کردن تعیین شده است.
در مرحله بعدی ۲۴ ساعت بعد از مطالعه یک درس حدود ۳۰ درصد از آن فراموش می‌شود. پس دومین مرحله برای مرور کردن یک روز بعد از درس خواندن است. هر چقدر این زمان دیرتر باشد، حجم بیشتری از مطالب به دست فراموشی سپرده می‌شود.
سومین مرحله از مرور درسی به این روش یک هفته بعد اتفاق می‌افتد؛ برای تکمیل شدن روند مرور ۱۰ روز بعد از مطالعه و در نهایت یک ماه بعد از آن هم درس را مرور می‌کنید. با اجرای این مراحل قطعاً می‌توانید تمام اطلاعات و مباحث درسی را به خاطر بسپارید و به نمرات عالی برسید.
7-روش مرور بالارد
برای این که از روش مرور بالارد استفاده کنید باید سه مرحله زیر را اجرا کنید:
در برنامه‌ریزی درسی خود یک ساعت برای مطالعه درس مورد نظر اختصاص دهید. در این یک ساعت به صور عمیق، مفهومی و با تمرکز درس بخوانید.
بعد از اتمام یک ساعت مطالعه حدود ۱۵ الی ۲۰ دقیقه استراحت کنید. منظور ما از استراحت این است که در این تایم هیچ کار دیگری انجام ندهید و مغز خود را برای چند دقیقه خاموش کنید.
بعد از زمان استراحت دوباره باید درس خواندن را شروع کنید اما این بار لازم نیست به اندازه دفعه اول عمیق مطالعه کنید. کافیست درس را کمی سریع‌تر از بار اول یک بار مرور کنید. دقت کنید که در این مرحله درگیر وسواس مطالعه نشوید.
۲۴ ساعت بعد یک بار دیگر مرور مطالب درسی را تکرار کنید.
همین کار را برای ۳۶ ساعت بعد هم انجام دهید.
با اجرای این مراحل و استراحت دادن به مغز اطلاعات از حافظه کوتاه مدت به حافظه بلندمدت انتقال پیدا می‌کنند.
بیشتر بخوانید: تغذیه کنکوری ها چگونه باید باشد؟
8-روش مرور آلفا
منظور از حالت آلفا همان زمانی است که نیم‌کره سمت راست مغز فعال‌تر از سایر قسمت‌ها باشد. زمانی که مغز در حالت آلفا قرار می‌گیرد، تمرکز و خلاقیت بیشتری دارد و اطلاعاتی ورودی را بهتر به خاطر می‌سپارد. چه زمان‌هایی حالت آلفا رخ می‌دهد؟
قبل از خواب، همان دقایقی که همه چیز را می‌شنوید اما بدن‌تان کاملا ریلکس شده و چشم‌ها را بسته‌اید، در حالت آلفا قرار دارید. می توانید از این حالت به نفع مسائل درسی و یادگیری استفاده کنید. برای این کار راهکارهای زیر را به شما پیشنهاد می‌کنیم:
مرور مطالب درسی همان روز قبل از خواب: مطالبی را که همین روز خوانده بودید در ذهن خودتان دوره کنید؛ سپس قسمت‌هایی را که به یاد نمی‌آورید با یک نگاه سریع به کتاب درسی به خود یادآوری کنید. البته با گوش دادن به فایل‌های صوتی مربوط به مطالب درسی خود هم می‌توانید به مرور کردن قبل از خواب بپردازید.