【نت برداری از دروس】 | آموزشگاه کامیاب

نت برداری از دروس

یادداشت برداری یا نت برداری اصلی‌ترین مرحله مطالعه‌ فعال است. در حقیقت شما با یادداشت برداشتن از مطلبی که در حال مطالعه هستید یا آنچه استاد در حال تدریس است، مرور آن را برای خود ساده‌تر می‌کنید. پس آشنایی با روش‌های اصولی یادداشت برداری برای درس خواندن مفهومی ضروری است. 

بیشتر بخوانید: عادت های بد مطالعه

مغز انسان پس از مدتی آنچه مطالعه کرده است را فراموش خواهد کرد. برای اینکه بتوانیم اطلاعات را از حافظه کوتاه مدت به حافظه بلند مدت انتقال دهیم باید آن‌ها را مرور کنیم و تنها ابزاری که از این فراموشی ناخواسته جلوگیری می‌کند، یادداشت برداری است. مهم‌ترین نقشی که یادداشت برداری در یادگیری ما ایفا می‌کند، کمک به مرور مطالب است. زمانی که قسمت‌های مهم یک مطلب یا آموزش را یادداشت کرده باشید، مرور آن‌‌ها ساده‌تر خواهد بود. پس می‌توان گفت یادداشت برداری با ساده‌‎تر کردن مرور، باعث صرفه‌جویی در زمان خواهد شد.

نکته دیگر این که وقتی تمامی مطالب به صورت مرتب در کنار هم قرار بگیرند، مرور و مطالعه آن‌ها ساده‌تر می‌شود. پس می‌توان گفت یادداشت برداری علاوه بر زمان، بر روی کیفیت یادگیری ما هم موثر است. فارغ از اینکه چه روشی را برای یادداشت برداری و خلاصه نویسی انتخاب می‌کنید، آماده شدن برای یادداشت برداری می‌تواند تاثیر آن را دو چندان کند. این کار با آمادگی جسمی و ذهنی برای افزایش تمرکز و افزایش سرعت انتقال اکسیژن به مغز با ورزش و داشتن رژیم غدایی سالم انجام می شود. مورد بعدی در آمادگی برای نت برداری پیش مطالعه است، پیش‌خوانی مطالب قبل از شرکت در یک کلاس یا آموزش، تاثیر به سزایی در افزایش یادگیری دارد.

یادداشت‌ها را به دو شکل می‌توان نوشت. هر کدام از این انتخاب‌ها هم مزایایی دارند و هم معایبی که در ادامه به بررسی آنها خواهیم پرداخت. 

یادداشت برداری روی کاغذ

روش سنتی و در عین حال کارآمد یادداشت روی کاغذ همیشه محبوب بوده است. این نوع از یادداشت برداری مزایای زیادی دارد. تحقیقات نشان می‌دهد که در مقایسه با نوشتن با لپ تاپ یا گوشی، آنچه با دست بر روی یک کاغذ می‌نویسیم، بیشتر در خاطرمان می‌ماند. یکی از دلایل این سرعت پایین تر نوشتن ما نسبت به سرعت تایپ کردن است که در نتیجه مغز زمان بیشتری برای تجزیه و تحلیل مطالب حین یادداشت برداری خواهد داشت. دومین فایده این کار این است که شما هنگام یادداشت کردن روی کاغذ آزادی بیشتری دارید. این ویژگی مخصوصا در یادداشت کردن نکات دروسی مانند ریاضی بسیار مفید است.

اما این روش معایبی هم دارد. اولین عیب یادداشت کردن روی کاغذ این است که امکان مفقود شدن برگه یادداشت وجود دارد. نکته منفی دوم این است که زحمت بیشتری دارد و شما را خسته‌تر می کند. 

برای جلوگیری از گم شده برگه ها می‌توان برای هر درس یک دفترچه یادداشت تهیه کرد، دیگر نگران گم کردن یادداشت‌های خود نخواهید بود. همچنین با استفاده از خودکارهای رنگی می‌تواند جذابیت بیشتری برای یادداشت هایتان ایجاد کنید تا مطالعه و مرور آن را برایتان ساده‌تر کند.

یادداشت کردن با تبلت و کامپیوتر و گوشی

ابزارهای دیجیتالی دومین ابزار برای ثبت یادداشت‌ها هستند، این کار با نصب نرم افزارها یا اپلیکیشن های مختلف قابل انجام می باشد. حسن یادداشت با تبلت یا گوشی این است که معمولا گوشی یا تبلت‌تان همواره در دسترس شما هستند. سرعت بالای تایپ کردن در مقایسه با نوشتن روی کاغذ، زمان کمتری را برای یادداشت کردن با تبلت و گوشی از شما صرف می کند. همچنین احتمال گم کردن فایلی که روی گوشی یا تبلت خود ذخیره کرده‌اید بسیار کم است.

یادداشت کردن با ابزارهای دیجیتال هم معایبی دارد. مهمترین عیب آن این است که هر لحظه ممکن است با اپلیکشن های دیگر وقت صرف کنید. علاوه بر این زیاد نگاه کردن به صفحه موبایل یا تبلت چشمان شما را خسته می کند و که اگر از روش‌های مخصوصی مانند نقشه کشی ذهنی استفاده نکنید، تنها می‌توانید در قالب جملات و کلمات یادداشت بردارید و آزادی عمل زیادی نخواهید داشت.

توصیه ما این است که از هر دو روش به صورت همزمان استفاده کنید. این یعنی ابتدا مطالب را هنگام تدریس یا ارائه روی یکی از پلتفرم‌ها یادداشت کنید. سپس آن‌ها را به کمک نقشه کشی ذهنی روی کاغذ یا تبلت پیاده کنید که این صورت از مزایای هر دو روش استفاده کرده اید.

بیشتر بخوانید: روش های صحیح مطالعه

فواید یادداشت برداری

1-تجربه یادگیری فعال که از خستگی فرد جلوگیری می‌کند

2-صرفه جویی در زمان 

3-افزایش درک مطلب و بهبود توانایی به یاد آوردن

4-بهبود توانایی در نظم دادن به مطالب

5-درک صحیح اولویت بندی مطالب

6-افزایش تمرکز و دقت 

7-افزایش خلاقیت 

بهترین زمان برای یادداشت برداری

قبل از تدریس

مطالعه مطالب یا همان پیش‌خوانی کردن قبل از کلاس می‌تواند در یادداشت کردن مطالب مهم مفید باشد. علاوه بر یادداشت برداری در مرحله پیش خوانی می توانید از روش سوال نوشتن استفاده کنید. سوال نوشتن به ما کمک می‌کند که مطالعه بدون فراموشی داشته باشیم.

هنگام پیش‌خوانی، با بخش‌هایی روبرو خواهید شد که برای شما مفهوم نیست یا با مطالعه آن‌ها سوال یا سوالاتی درون ذهنتان شکل می گیرد. پس بهتر است این سوالات را جایی یادداشت کنید و قبل از ارائه درس یا خواندن کتاب یکبار آن‌ها را مرور نمایید. به این ترتیب ذهن شما هنگام مطالعه یا شنیدن ارائه درس به دنبال پاسخ خواهد گشت. نوشتن کلمات مهم و کلیدی که هنگام پیش‌خوانی برای به خاطر سپاری روش مناسبی است.

یادداشت برداری حین تدریس

بر اساس اصل پارتو ۸۰ درصد از مطالب موجود در یک کتاب یا ارائه، در ۲۰ درصد آن نهفته‌اند. این یعنی شما می‌توانید با تمرکز بر روی مطالب مهم به خوبی و بدون جا ماندن از مطالب درسی، نکات مهم را یادداشت نمایید. این موارد را حین تدریس یادداشت کنید:

بخش‌هایی از مطلب که استاد با صدای بلندتر یا تاکید بیشتر تکرار می‌کند.

هرجا که قید هایی مانند حتما، همیشه، اغلب، گاهی و از این قبیل آمده است.

توجه به جمع بندی نهایی استاد و تطبیق آن با مطالبی که ما یادداشت کردیم.

هرجا که ارتباط و یا پیوندی بین مطالب وجود دارد.

موضوعاتی که استاد یا معلم تاکید می‌کند.

هرچیزی که استاد دو یا چند مرتبه تکرار می کند.

مطالبی که روی تخته نوشته شده‌اند.

در هنگام مطالعه نیز به این موارد توجه کنید:

کلمات یا عبارات ایتالیک یا بولد شده را یادداشت کنید.

جملات اول و آخر هر پاراگراف را با دقت بخوانید.

مطالبی که با یکدیگر ارتباط دارند یا قید خاصی قبل از آن‌ها گذاشته شده را نیز بنویسید. 

پس از مطالعه و تدریس

یادداشت برداری و خلاصه نویسی را به بعد از اتمام مطالعه یا تدریس موکول نکنید چون پس از اتمام ساعت تدریس بخش قابل توجهی از مطالب را فراموش خواهید نمود. 

شما در این مرحله می‌توانید مطالبی که از قبل به عنوان کلمات کلیدی و سوالات خود در مرحله پیش مطالعه را با آنچه در حین تدریس معلم یا مطالعه خود یادداشت کرده اید مقایسه و تطبیق دهید. این کار باعث خواهد شد سوالات بی‌‎پاسخ را بیابید. همچنین می توانید با این روش نکته سنجی و کیفیت پیش‌یادداشت‌های خود را نیز بسنجید. البته بین این مرحله و اتمام درس نباید فاصله زیادی وجود داشته باشد.

دومین کار ارتقاء یادداشت‌ها به نقشه‌کشی ذهنی یا یادداشت کرنل می باشد که باعث آسانتر شدن مرور مطالب خواهد شد. به یاد داشته باشید که ما یادداشت برداری را برای آسانتر شدن مرور و انتقال مطالب به حافظه بلند مدت انجام می‌دهیم.

انواع یادداشت برداری

راه های مختلفی برای یادداشت برداری باتوجه به سلیقه و میزان یادگیری و ادراک افراد از مطالب،  وجود دارد که هرکدام از این روش ها می تواند در موقعیت های مختلف مورد استفاده قرار بگیرد. 

۱.حاشیه نویسی

معمولا در طول کلاس نکاتی را که معلم یا استاد اضافه بر کتاب ذکر می‌کند در گوشه ای از کتاب و در حاشیه‌ها می نویسیم که معمولا کلماتی کلیدی هستند که برای به خاطرسپاری مفهوم مورد نظر استفاده می شود. جملات کوتاه یا حتی کلمات اختصاری که خودمان اختراع کردیم بیشترین کاربرد را در این نوع از یادداشت برداری دارند. حاشیه نویسی معمولا سریع انجام می شود ولی باعث نامرتب شدن صفحات کتاب نیز می شود.

۲- هایلایت کردن یا علامت زدن

هایلایت کردن نیز مثل حاشیه نویسی رایج است. علامت‌گذاری باعث می‌شود که در هنگام مرور کردن فقط مطالب مهم و کاربردی را بخوانیم. این کار سریع و راحت انجام می شود ولی نکات اضافی در این روش یادداشت نمی‌شوند. 

۳- جدول کشیدن

جدول ها معمولا برای استفاده در کنفرانس ها و یا ارائه کردن یک موضوع با دسته بندی دقیق مطالب بکار می رود. به این ترتیب یادداشت‌های ما نظم زیادی خواهند داشت. عدم انعطاف پذیری را می توان نقطه ضعف این روش برشمرد.

۴- اوت لاین کردن

برای اوت‌لاین کردن یا دسته‌بندی کردن مطالب باید از جامع ترین بخش شروع کنیم و به مرور با دسته بندی های بیشتر بر جزئیات آن اضافه کنیم. این روش بیشتر مواقع در کلاس و در حین درس مورد استفاده قرار می گیرد. در این روش مطالب کاملا دسته بندی و سازماندهی شده هستند. مرور آنها به نسبت راحت است و ارتباط بین مطالب تا حدودی نمایان است. اما در صورت کمبود زمان استفاده از این روش بسیار دشوار خواهد بود.

بیشتر بخوانید: روش های صحیح برنامه ریزی

۵- نقشه کشی ذهنی

نقشه کشی ذهنی برای دسته بندی و سازماندهی مطالب استفاده می شود و چون نقشه های ذهنی شکل بصری دارند، بخاطر سپردن آنها آسان است. بر خلاف روش اوت‌لاین کردن، نقشه های ذهنی می‌توانند ترتیب زمانی و ارتباط زمانی مطالب را به خوبی نشان دهند. نقشه‌کشی ذهنی به عنوان مدرن‌ترین و بهترین ابزار یادداشت برداری شناخته می شود.

برای کشیدن یک نقشه ذهنی باید از یک ایده کلی و جامع شروع کنیم، و سپس جزئیات و مطالب مرتبط را مانند تصویر به شاخه‌ها بیفزاییم. با این روش با کمترین فشار فکری مطالب را به یاد می آورید. ویرایش کردن و اضافه کردن مطالب جدید هم روی آنها به راحتی ممکن خواهد بود. حجم بسیار کمی را نسبت به میزان مطالبی که در آن وجود دارد اشغال می‌کند و مرور و درک روابط بین مطالب در نقشه‌های ذهنی بسیار ساده است. 

۶- یادداشت کرنل

یادداشت کرنل که علاوه بر دسته‌بندی مطالب، هر بخش را به خوبی توضیح می دهد. در روش یادداشت برداری کرنل ابتدا کاغذ را به ۳ بخش تقسیم می‌کنیم. سپس در هر بخش مطالب مربوطه را می‌نویسیم. این روش کمی وقتگیر است.

اهمیت کلمات کلیدی 

هنگام یادداشت برداشتن یا نوت برداری شما نباید تمام مطالب را یادداشت کنید، باید تنها به سراغ کلمات اصلی و کلیدی بروید. در هنگام یادداشت برداری باید از نوشتن کلمات اضافی خودداری کنید. 

یافتن کلمه کلیدی با استفاده از متن:

نام ها، تاریخ ها و مکان ها معمولا مهمترین بخش های یک متن هستند. اعداد و نقل قول ها نیز از اهمیت بالایی برخوردارند.

یافتن کلمه کلیدی با استفاده از سوالات و تمرین ها:

با استفاده از تمارین و سوالات مربوط به آن بخش می توانید مهمترین نکات و کلمات کلیدی را به راحتی پیدا کنید و یادداشت برداری کنید.